BEPS – globalne reformy podatkowe

Czym jest erozja bazy podatkowej i przenoszenie zysków?

Base erosion and profit shifting – BEPS – erozja bazy podatkowej i przenoszenia zysków (BEPS) odnosi się do strategii planowania podatkowego która jest stosowana przez korporacje międzynarodowe celem wykorzystania luk i różnic między przepisami podatkowymi różnych jurysdykcji na arenie międzynarodowej. Celem tej strategii jest sztuczne przenoszenie zysków do jurysdykcji o niskim lub zerowym opodatkowaniu, w których aktywność gospodarcza danego podmiotu jest niewielka lub nie występuje w ogóle.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) szacuje, że roczna utrata dochodów spowodowana BEPS wynosi od 100 do 240 miliardów dolarów amerykańskich.

Skutki erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków

BEPS powoduje, że podatki nie są płacone w jurysdykcji, w której ma miejsce prowadzenie działalności gospodarczej – tym samym struktura BEPS podważa bazę dochodową kraju i bezpośrednio wywołuje skutki prawno – podatkowe na integralność systemów podatkowych. Co do zasady pomimo, iż niektóre schematy wyglądają jako nadużycia to są one zgodne z prawem.

Przedsiębiorstwa działające poza granicami kraju stosując strategie BEPS, uzyskują przewagę konkurencyjną nad innymi, na poziomie krajowym. Ponadto, gdy inni podatnicy dostrzegają, że przedsiębiorstwa wielonarodowe legalnie unikają płacenia podatku dochodowego, de facto osłabia to dobrowolne przestrzeganie przepisów prawa podatkowego przez innych podatników.

Plan działania OECD – BEPS –

Przez wzgląd na rosnące obawy rządów i społeczności, które wynikają ze stosowanych praktyk w oparciu o strategię BEPS, ministrowie finansów G20 zwrócili się do OECD o opracowanie planu działania dotyczącego kwestii BEPS. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) uznając takie praktyki za szkodliwe i podważające skuteczność obecnych mechanizmów międzynarodowych, podjęła działania w celu zapobiegania erozji podstawy opodatkowania oraz transferowi zysków BEPS.

W ramach projektu BEPS prace OECD w główniej mierze skupiały e na przeglądzie systemów podatkowych w poszczególnych krajach, opracowaniu strategii uczestnictwa państw członkowskich oraz niebędących członkami OECD w działaniach skierowanych przeciwko szkodliwym praktykom podatkowym oraz sformułowaniu nowych wytycznych dotyczących zapobieganiu szkodliwym praktykom podatkowym. Finalne rekomendacje OECD w zakresie BEPS zostały opublikowane w październiku 2015 r. i zostały podzielone na piętnaście działań mających uszczelnić system podatkowy.

15 rekomendacji OECD w zakresie BEPS

1. Gospodarka cyfrowa

Dostosowanie przepisów podatkowych do wyzwań związanych z gospodarką cyfrową jest przedmiotem pierwszego raportu wypracowanego w ramach BEPS.

Rozwój nowoczesnej technologii cyfrowej oraz powszechność jej stosowania w biznesie przyczyniły się do ujawnienia luk w dotychczasowych przepisach podatkowych, które umożliwiały przedsiębiorstwom międzynarodowym funkcjonowanie na rynkach cyfrowych bez konieczności ponoszenia ciężaru opodatkowania.

Zdaniem OECD wdrożenie odpowiednich rozwiązań pozwoli na znaczne ograniczenie zjawiska „podwójnego nieopodatkowania” przedsiębiorstw działających w ramach gospodarki cyfrowej. Działania planowane przez OECD w tym zakresie mają na celu m.in. modyfikację definicji zagranicznego zakładu w celu objęcia nią przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż internetową, zmiany w wytycznych dotyczących cen transferowych, zwiększenie efektywności przepisów o zagranicznych spółkach kontrolowanych. Działania te mają umożliwić opodatkowanie dochodów pochodzących z rynków cyfrowych oraz zwiększenie poboru podatku VAT od transakcji międzynarodowych.

2. Instrumenty hybrydowe

Istotą instrumentów hybrydowych jest różne ich traktowanie pod względem podatkowym w państwach członkowskich. W efekcie w jednym kraju ponoszone płatności mogą być traktowane jako koszt podatkowy (odsetki), a w kraju odbiorcy należności są zwolnione z opodatkowania (jako dywidenda).  Wykorzystywanie przez przedsiębiorców różnic w traktowaniu instrumentów hybrydowych prowadzi do podwójnego nieopodatkowania dochodu i zdaniem OECD stanowi jedno z głównych źródeł znacznej erozji podstawy opodatkowania.

W celu zwiększenia spójności poboru podatku dochodowego od osób prawnych na poziomie międzynarodowym, OECD, w ramach drugiego raportu, podjęła się opracowania przepisów krajowych i traktatowych, które mają na celu neutralizowanie różnic w traktowaniu instrumentów hybrydowych i zapobieganie zjawisku unikania opodatkowania.

Raport OECD jest podzielony na dwie części przedstawiające zalecenia dotyczące zmian w prawie krajowym (część I) i zmian do Modelowej Konwencji OECD (część II). W zamierzeniu OECD implementowanie proponowanych zmian do prawa krajowego ma położyć kres szkodliwym praktykom podatkowym.

3. Zagraniczne spółki kontrolowane – CFC

W ocenie OECD funkcjonujące obecnie w niektórych państwach członkowskich przepisy o zagranicznych spółkach kontrolowanych (CFC) nie utrudniają przesuwania zysków przedsiębiorstw do jurysdykcji korzystnych podatkowo oraz umożliwiają długotrwałe odroczenie opodatkowania. Opracowane w ramach trzeciego raportu wytyczne zawierają rekomendacje dotyczące zaostrzenie przepisów CFC w sposób uniemożliwiających wykorzystanie zagranicznych spółek kontrolowanych w optymalizacjach podatkowych.

Wytyczne wymieniają sześć elementów, które kraje powinny wziąć pod uwagę przy regulowaniu kwestii CFC, tj. zawarcie odpowiedniej definicji CFC, dochodu CFC, sposobu jego obliczenia oraz alokacji, określenie stawek i progów podatkowych pozwalających na zwolnienie z zastosowania przepisów CFC oraz zastosowanie odpowiednich przepisów zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu.

Zalecenia OECD są dobrowolne i zapewniają elastyczność wdrożenia w sposób zgodny z celami polityki i systemem prawa podatkowego obowiązującego w danym kraju. Wytyczne mogą być stosowane przez państwa dopiero rozważające wprowadzenie przepisów CFC bądź posiadające już takie przepisy w krajowym ustawodawstwie.

4. Koszty finansowe

Działania OECD zaprezentowane w czwartym raporcie mają na celu wypracowanie rozwiązań pozwalających na ograniczenie wykorzystywania instrumentów finansowych w celu generowania sztucznych kosztów podatkowych albo wykorzystywania finansowania wewnątrzgrupowego do generowania zysków zwolnionych z opodatkowania.

Proponowane przez OECD rozwiązanie opiera się na wprowadzeniu progu, określającego maksymalną wysokość odsetek, które mogą podlegać odliczeniu na poziomie przedsiębiorstwa. OECD rekomenduje ustanowienie poziomu odliczenia w przedziale 10%-30% wskaźnika EBITDA.

W szczególnych przypadkach, reguła ta będzie umożliwiać spółkom działającym w ramach grupy kapitałowej odliczenie odsetek do określonego poziomu wyznaczonego za pomocą wskaźnika całej grupy. Alternatywnie, grupy będą mogły zrezygnować z metody opartej na wskaźniku EBITDA na rzecz wskaźnika porównującego wartość aktywów i kapitału danego podmiotu do całej grupy.

5. Szkodliwe działania podatkowe

OECD od wielu lat stara się przeciwdziałać szkodliwym praktykom podatkowym m.in. poprzez prowadzenie działań mających na celu ograniczenia sztucznego wykorzystywania przez przedsiębiorców jurysdykcji podatkowych stosujących nieuczciwą konkurencję podatkową.

W praktyce występowanie preferencyjnych systemów podatkowych umożliwia podatnikom alokowanie osiągniętych przychodów do atrakcyjniejszych pod względem podatkowym jurysdykcji wyłącznie w celu uniknięcia opodatkowania w kraju, gdzie prowadzona jest rzeczywista działalność gospodarcza. Pod lupą OECD znajdują się m.in. kraje umożliwiające niskie opodatkowanie przychodów związanych z pracami badawczo rozwojowymi (B&R) oraz zarzadzaniem własnością intelektualną (IP).

Zdaniem OCED, w celu zwalczania szkodliwych praktyk podatkowych, kraje członkowskie powinny w sposób jednoznaczny określić warunki, jakie powinni spełniać przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w danej jurysdykcji w celu skorzystania z preferencji podatkowych (poprzez zapewnienie odpowiedniej substancji biznesowej). Jednocześnie postawiono nacisk na poprawę przejrzystości opodatkowania przedsiębiorców międzynarodowych, m.in. poprzez wprowadzenie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w sprawie uzyskanych interpretacji podatkowych oraz porozumień cenowych.

6. Nadużycia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

Szósty raport z serii BEPS został poświęcony problemowi wykorzystywania luk w bilateralnych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania do unikania lub minimalizowania zobowiązań podatkowych przez podmioty działające na rynku międzynarodowym.

Raport zawiera uzgodniony standard minimum zabezpieczeń oraz stanowi próbę wypracowania wspólnego jednolitego stanowiska tworzącego bardziej spójną strukturę dla przeciwdziałania unikaniu opodatkowania.

Działanie 6 podzielono na trzy części:

Część A zawiera nowe zasady zabezpieczeń dla przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. W związku z tym, że mają one związek z wewnętrznym porządkiem państw – stron, zostały nacechowane poziomem elastyczności, który umożliwiać będzie ich stosowanie przez różne państwa. Przykładowo raport zachęca państwa sygnatariuszy traktatów międzynarodowych do zajęcia jednoznacznego stanowiska wobec wykorzystywania luk prawnych do minimalizowania obciążeń podatkowych przez podmioty działające na wielu rynkach.

Raport proponuje wprowadzenie zasady limitowania korzyści (LOB).  Jej istota polega na ścisłym określeniu warunków, które musi spełnić podmiot, aby móc korzystać z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Przeciwdziałając nadużyciom, które nie wypełniają znamion dla stosowania LOB, raport przedstawia zasadę głównych celów transakcji (PPT). Ta zasada opiera się na złożeniu, że wszelkie działania firm, których jedynym celem jest uzyskanie korzyści z traktatów, będą negowane, o ile nie zostały świadomie przez państwa sygnatariuszy dopuszczone.

Część B zakłada zmianę nazwy oraz preambuły do Modelowej Konwencji OECD, tak by jasno określała, że wspólnym celem stron umowy jest eliminacja zjawiska podwójnego opodatkowania, bez tworzenia możliwości do jego unikania.

Część C określa wskazówki dla państw zawierających umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, pod kątem analizy jurysdykcji podatkowej sygnatariusza.

7. Zagraniczny zakład

Kolejną inicjatywą OECD jest propozycja doprecyzowania przesłanek powstania zagranicznego zakładu we wszystkich trzech formach przewidzianych w art. 5 Modelowej Konwencji (tj. zależnego przedstawiciela, stałej placówki oraz prac budowlano-montażowych). Działanie 7 ma na celu zapobieżenie unikaniu opodatkowania dochodu przedsiębiorstw uzyskiwanego za granicą.

Zgodnie z założeniem Działania 7 modyfikacji ma ulec definicja „zależnego przedstawiciela. Zgodnie z intencją OECD nie tylko podpisywanie umów, ale samo uczestnictwo w procesie negocjacyjnym i podejmowanie wszelkich działań zmierzających do sfinalizowania danej transakcji ma spowodować powstanie zagranicznego zakładu i konieczność opodatkowania powstałych w ten sposób dochodów przedsiębiorstwa w państwie położenia zakładu. Zmiany będą miały szczególne znaczenie dla przedsiębiorców dokonujących sprzedaży dóbr i świadczenia usług za granicą.

Według koncepcji OECD statusu niezależnego przedstawiciela nie będą miały podmioty powiązane (w min. 50%) oraz realizujące zlecenia wyłącznie lub niemal wyłącznie dla jednego przedsiębiorstwa, mimo formalnej niezależności organizacyjnej i prawnej.

OECD zamierza również przeciwdziałać praktykom unikania opodatkowania dochodów osiąganych za granicą poprzez sztuczne dzielenie aktywności przedsiębiorstwa prowadzonej za pośrednictwem stałej placówki oraz zależnego przedstawiciela. Zgodnie z założeniami, do powstania zagranicznego zakładu może doprowadzić prowadzenie działalności za pośrednictwem kilku placówek lub agentów na terytorium jednego państwa, mimo że czynności wykonywane przez każde nich z osobna nie doprowadziłyby do powstania zakładu z uwagi na pomocniczy lub przygotowawczy charakter. Celem Działania 7 będzie również ograniczenie samego zakresu czynności wchodzących w skład działalności „przygotowawczej i pomocniczej”, która nie prowadzi do powstania zagranicznego zakładu.

Działanie 7 dąży również do ograniczenia praktyk unikania powstania tzw. zakładu budowlanego przedsiębiorstw lub grupy podmiotów poza granicami państwa swojej rezydencji podatkowej. Zgodnie z nowym podejściem zaprezentowanym w Działaniu 7, prace budowlano-montażowe realizowane na rzecz jednego odbiorcy lub stanowiące nierozerwalną całość z punktu widzenia ekonomicznego i organizacyjnego będą po upływie 12 miesięcy traktowane jak zakład zagraniczny niezależnie od liczby podmiotów, które je wykonują.

8. Ceny transferowe a wartości niematerialne

W ramach Działania 8 przedstawione zostały rekomendacje mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i transferu zysków poprzez przenoszenie wartości niematerialnych pomiędzy podmiotami należącymi do międzynarodowych grup kapitałowych.

OECD zakłada, że sama własność wartości niematerialnych i prawnych nie jest bezwarunkowo powiązana z prawem do zysków wygenerowanych przez te wartości niematerialne i prawne. Spółki realizujące ważne funkcje, kontrolujące istotne ryzyka i wnoszące aktywa powinny być uprawnione do poziomu wynagrodzenia odzwierciedlającego ich wkład. W celu uniknięcia erozji podstawy opodatkowania i transferu zysków poprzez przenoszenie wartości niematerialnych i prawnych, w ramach Działania 8. OECD zaproponowało:

• przyjęcie szerokiej i jasno określonej definicji wartości niematerialnych i prawnych,
• zapewnienie, że zyski związane z przeniesieniem i wykorzystywaniem wartości niematerialnych są alokowane zgodnie z miejscem powstawania wartości dodanej,
• opracowanie zasad wyceny trudnych do wycenienia wartości niematerialnych oraz
• uaktualnienie wytycznych w zakresie porozumień o podziale kosztów.

OECD zdefiniowało wartości niematerialne wyszczególniając grupy marketingowych oraz handlowych wartości niematerialnych, wskazując jednocześnie, iż istotne jest rozróżnienie wartości niematerialnych od warunków rynkowych lub lokalnych uwarunkowań, które z natury nie mogą podlegać kontroli przez grupę. Szczególne wytyczne dotyczą zastosowania zasady ceny rynkowej w kontekście korzyści z położenia geograficznego oraz innych uwarunkowań rynków lokalnych, istniejącej siły roboczej czy efektu synergii wewnątrz grupy.

Nacisk został położony również na zakres faktycznie pełnionych funkcji, angażowanych aktywów oraz ponoszonych ryzyk, nie zaś zakres wynikający z postanowień umownych czy prawnego tytułu własności. Jednocześnie konieczne jest uwzględnienie zdolności danego podmiotu do wykonywania poszczególnych funkcji (takich jak rozwijanie ulepszanie, utrzymanie, ochrona czy wykorzystanie danej wartości niematerialnej), zakres faktycznej kontroli nad wartościami niematerialnymi oraz finansową zdolność do ponoszenie poszczególnych typów ryzyk.

Ponadto zysk lub strata będąca rezultatem różnic pomiędzy faktycznymi a oczekiwanymi zyskami z danego przedsięwzięcia, która przypisana zostaje do danego podmiotu w ramach grupy, powinna być uzależniona od zakresu i skali ryzyk (ekonomicznie związanych z zaistniałą różnicą) ponoszonych przez poszczególne podmioty z grupy oraz zakresu istotnych funkcji związanych z daną wartością niematerialną pełnionych przez ten podmiot i zakresu sprawowanej kontroli. Tym samym rynkowe wynagrodzenie takiego podmiotu powinno uwzględniać element podziału zysku.

W kwestii ustalania ceny rynkowej wartości niematerialnych trudnych do wyceny w momencie zawierania transakcji wytyczne wskazują, iż możliwe jest zastosowanie różnych metod uwzględnienia niepewności w ramach opracowywanej wyceny. Szczegółowa analiza cen transferowych może pozwolić podatnikowi na uzasadnienie rynkowego charakteru ceny ustalonej w transakcji. Możliwe jest również odzwierciedlenie niepewności poprzez zawieranie kontraktów warunkujących wynagrodzenie od ostatecznie osiąganych rezultatów.

Biorąc pod uwagę problem asymetrii informacji pomiędzy administracją podatkową a podatnikiem w zakresie zasadności założeń przyjętych podczas wyceny wartości niematerialnych, wytyczne umożliwiają administracji podatkowej przyjmowanie w niektórych przypadkach rezultatów obserwowanych ex post jako potencjalnego dowodu zasadności założeń / warunków umownych przyjętych ex ante.

W zakresie umów o podziale kosztów raport dodatkowo uszczegóławia zasadę ceny rynkowej wskazując, iż uczestnik takiej umowy powinien posiadać faktyczną zdolność do absorbowania oraz kontroli danego ryzyka oraz powinien posiadać racjonalnie oczekiwane korzyści z przystąpienia do takiej umowy. Jednocześnie, niezależnie od istnienia i zapisów umowy o podziale kosztów, strony pełniące ekonomicznie porównywalne funkcje powinny otrzymywać oczekiwane wynagrodzenie na porównywalnym poziomie.

9. Ceny transferowe a ponoszone ryzyka

W ramach Działania 9. przedstawione zostały rekomendacje mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i transferu zysków poprzez wynagradzanie podmiotu powiązanego na poziomie nieadekwatnym do ponoszonego przez niego ryzyka oraz angażowanego przez niego kapitału.

OECD zwraca uwagę na to, że analiza ponoszonych przez podmiot ryzyk, czy ocena poziomu zaangażowanego kapitału nie powinna się opierać wyłącznie na podstawie umowy zawartej pomiędzy stronami transakcji. Wnioski w tych obszarach, powinny również wynikać bezpośrednio z analizy stanu faktycznego na kilku płaszczyznach tj. poprzez:

• identyfikację, czy ponoszone ryzyka są istotne w danej transakcji,
• weryfikację, czy ryzyka te zostały odpowiednio przypisane w umowie/umowach pomiędzy stronami,
• ocenę podziału ryzyk w analizie funkcjonalnej,
• weryfikację czy podmioty mają możliwość sprawowania kontroli nad ryzykiem i poniesienia ewentualnych skutków materializacji tego ryzyka.

Zgodnie z zaleceniami OECD, do wyższych (ponadprzeciętnych) zysków jest uprawniony jedynie podmiot, który ponosi istotne dla danej transakcji ryzyka, posiada kontrolę nad ryzykiem (decyduje samodzielnie czy ma możliwość poniesienia danego ryzyka), a także posiada zasoby finansowe umożliwiające poniesienie skutków materializacji tego ryzyka.

OECD wskazuje, że ponadprzeciętne zyski powinny wynikać również z realizowanych przez dany podmiot funkcji. W przypadku, gdy podmiot powiązany jedynie angażuje kapitał, a nie podejmuje działań istotnych z perspektywy danej transakcji, nie powinien byś upoważniony do wyższych zysków.

10. Ceny transferowe a transakcje wysokiego ryzyka

OECD skoncentrowało swoje analizy również na tematyce transakcji o wysokim poziomie ryzyka, które, co do zasady, nie występują pomiędzy podmiotami niepowiązanymi (lub występują niezwykle rzadko). W celu ograniczenia zjawiska erozji podstawy opodatkowania i transferu zysków OECD podjęło się:

• określenia warunków, w których charakter transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi może ulec zmianie,
• wskazania dodatkowych wyjaśnień w obszarze zastosowania poszczególnych metod kalkulacji wynagrodzenia, a w szczególności w odniesieniu do zastosowania metody podziału zysków w kontekście globalnych łańcuchów wartości dodanej,
• zaproponowania metod ochrony przed podstawowymi transakcjami, powodującymi erozję podstawy opodatkowania,

Rekomendacje OECD w obszarze zastosowania odpowiednich metod kalkulacji wynagrodzenia mają na celu wyeliminowanie sytuacji, w których przeprowadzana pomiędzy podmiotami z grupy alokacja zysków jest nieuzasadniona z perspektywy biznesowej tj. powodująca przypisanie zysków mniej ekonomicznie istotnym funkcjom. Jako rozwiązanie dla tego problemu, OECD wskazuje prawidłowe zastosowanie metody podziału zysków.

Wśród transakcji szczególnie często powodujących erozję podstawy opodatkowania, OECD zidentyfikowało (i) usługi wewnątrzgrupowe o niskiej wartości dodanej oraz (ii) transgraniczne transakcje obrotu towarami.

OECD wskazuje, że w związku ze świadczeniem usług o niskiej wartości dodanej, obciążenia z tytułu tych usług niejednokrotnie (i) nadmiernie obniżają podstawę opodatkowania usługobiorcy lub (ii) nie są faktycznie świadczone. W celu zapobiegania takim sytuacjom zaproponowano prawidłowe metody wyceny usług o niskiej wartości dodanej oraz przeprowadzanie testu korzyści (ang. benefit test).

W odniesieniu do transakcji obejmujących obrót towarami, OECD zidentyfikowało następujące praktyki, powodujące erozję podstawy opodatkowania i transfer zysków: (i) angażowanie w transakcję podmiotów z jurysdykcji o niskim poziomie opodatkowania, (ii) stosowanie istotnych wartościowo korekt, czy obciążanie wysokimi prowizjami oraz (iii) stosowanie modeli rozliczeń, umożliwiających przyjęcie najbardziej korzystnych cen.

W odpowiedzi na zidentyfikowane problemy OECD zaproponowało m.in. zastosowanie metody porównywalnej ceny niekontrolowanej do wyceny transakcji obrotu towarami. Zaproponowane przez OECD podejście ma na celu w szczególności ochronę krajów rozwijających się, w których produkcja i eksport towarów stanowi podstawę gospodarki i przesądza o dalszych możliwościach rozwoju tych krajów.

11. Analiza ekonomiczna działań BEPS

Niekorzystne skutki podatkowe i gospodarcze zjawiska erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków były przedmiotem inicjatywy OECD od samego początku. Poza znacznym uszczupleniem budżetu państw o dochody z tytułu podatków, przenoszenie zysków powoduje wiele negatywnych skutków ekonomicznych mających wpływ na gospodarkę krajów rozwijających się.

W konsekwencji, OECD wyróżniło wskaźniki umożliwiających zidentyfikowanie zachowań świadczących o występowaniu erozji podstawy opodatkowania przy wykorzystaniu różnych źródeł danych. Takimi wskaźnikami są m.in. zjawisko wykorzystania długu zewnętrznego do finansowania działalności małych i średnich przedsiębiorstw w krajach o wyższej ustawowej stawce podatku, zwiększenie stopy zysku spółek zlokalizowanych w jurysdykcjach o niższych stawkach podatku czy zmniejszenie efektywnej stawki podatkowej płaconej przez podmioty działające na arenie międzynarodowej w porównaniu do opodatkowania przedsiębiorstw krajowych.

Niemniej jednak, z uwagi na ograniczony charakter dostępnych danych, wskaźniki pomiaru są ograniczone i mogą nie identyfikować wszystkich zachowań planowania podatkowego. Dlatego też, poprawa narzędzi i danych dostępnych do pomiaru działań BEPS jest krytyczna dla dalszego monitorowania zjawiska erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków jak również ocenę wpływu środków zaradczych opracowanych przez OECD w ramach projektu.

12. Ujawnianie działań optymalizacyjnych

W swoich rekomendacjach OECD podkreśla korzyści płynące z wprowadzenia narzędzi umożliwiających poprawę przepływu informacji na temat agresywnego planowania podatkowego do organów podatkowych. Dlatego kolejny z raportów BEPS został poświęcony opracowaniu zasad obowiązkowej wymiany informacji w sprawach szkodliwych działań optymalizacyjnych mających na celu uzyskania korzyści podatkowych.

Ostateczny kształt i zakres przepisów umożliwiających ujawnianie i przekazanie informacji pozostaje w gestii krajów członkowskich. Niemniej jednak, OECD w opublikowanym raporcie proponuje aby takie przepisy były jasne, łatwe do zrozumienia, skuteczne, ale również elastyczne i wystarczająco dynamiczne, aby umożliwić administracji podatkowej ich dostosowanie do nowych zagrożeń i ryzyk. Koszty związane z wdrożeniem mechanizmów wymiany informacji nie powinny przekraczać korzyści uzyskanych przez administrację podatkową.

Zgodnie z raportem, wymiana informacji powinna obejmować zarówno podatników jak i osoby, organizacje, dostarczające istotnej pomocy lub porady przy współtworzeniu lub wdrażaniu struktury optymalizacyjnej. Raport przewiduje wprowadzenie kar pieniężnych, w przypadku braku dostosowania się do wymogów wymiany informacji.

13. Dokumentacja cen transferowych

Działania proponowane przez OECD mają również na celu zwiększenie przejrzystości informacji przekazywanych organom administracji podatkowych zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym.

W rezultacie, proponowane są zmiany w zakresie przygotowania dokumentacji cen transferowych dla transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi oraz wprowadzenie raportowania danych dotyczących działalności całej grupy kapitałowej (tzw. raportowanie według krajów – Country by Country Reporting, CbCR) w zakresie przychodów, odprowadzanych podatków oraz miejsc prowadzenia działalności gospodarczej przez spółki należące do międzynarodowych grup kapitałowych.

W efekcie, OECD proponuje, aby kompletna dokumentacja składała się z trzech elementów:

• Dokumentacji globalnej (tzw. Master file) – która będzie zawierać ogólne informacje o rodzaju globalnie prowadzonej działalności, przyjętej polityce cen transferowych oraz będzie dostępna dla organów administracji podatkowej w tych krajach, w których międzynarodowa grupa kapitałowa prowadzi działalność gospodarczą;
• Dokumentacji lokalnej (tzw. Local file) – która będzie zawierać dużo więcej szczegółowych informacji w zakresie działalności prowadzonej przez międzynarodową grupę kapitałową lokalnie. Podatnik będzie zobowiązany do przedstawienia poszczególnych rodzajów transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi, wartości tych transakcji, jak również analizy w zakresie ustalania cen transferowych dla każdej z transakcji;
• Raportowanie wg. krajów – największe międzynarodowe grupy kapitałowe będą w każdym roku zobowiązane do przygotowania odpowiedniego formularza i przedstawienia go organom administracji podatkowej. Informacje objęte raportowaniem według krajów będą dotyczyć m.in. wysokości przychodów, zysków, odprowadzonego podatku, ilości pracowników, wartości kapitału, zatrzymanych dochodów oraz aktywów trwałych. Analogiczne sprawozdania będą sporządzane przez międzynarodowe grupy kapitałowe w różnych krajach, a organy podatkowe będą wymieniać się tymi informacjami, zgodnie ze wskazówkami OECD w tym zakresie. Informacje te posłużą organom podatkowym do oceny ryzyka naruszenia przepisów o cenach transferowych, a tym samym do skuteczniejszego typowania podmiotów, które powinny zostać objęte kontrolą.

W praktyce, zaproponowane przez OECD podejście oznacza, że podatnicy będą zobowiązani do przestawienia spójnego stanowiska w zakresie prowadzonej polityki cen transferowych. Z kolei, z perspektywy organów administracji podatkowej, takie informacje będą bardzo pomoce przy określaniu ryzyk w zakresie cen transferowych oraz identyfikowaniu sytuacji, w których podatnicy są zaangażowani w działalność związaną z transferem zysków do krajów o niższym poziomie opodatkowania.

14. Efektywne rozwiązywanie sporów

Działanie mające na celu poprawę efektywności mechanizmów rozwiązywania sporów jest przede wszystkim konsekwencją przewidywania, że w rezultacie wdrożenia wytycznych BEPS zwiększy się częstotliwość sporów na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zdaniem autorów raportu celem państw powinno być ustalenie wspólnych minimalnych standardów związanych z takimi sporami.

Minimalne standardy powinny zapewniać, że (i) zobowiązania traktatowe związane z procedurą wzajemnego porozumiewania (MAP) są implementowane w dobrej wierze, a spory związane z MAP są szybko rozwiązywane, (ii) wprowadzane są procedury administracyjne zmierzające do ograniczenia ilości sporów oraz zapewniające szybkie ich rozwiązywanie (iii) podatnicy mają dostęp do MAP.

OECD określa również środki mające eliminować przeszkody w rozstrzyganiu sporów pomiędzy państwami, takie jak: zmiany w Konwencji modelowej OECD i komentarzu do Konwencji modelowej OCED, rekomendacje co do zmian w przepisach krajowych, przyjęcie zmian proceduralnych na szczeblu krajowym i międzynarodowym oraz wprowadzenia klauzuli o obowiązkowym i wiążącym arbitrażu w sprawach dotyczących umów o unikania podwójnego opodatkowania.

15. Modyfikacje umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

Wykreowanie odpowiednich narzędzi jest niezbędne do walki ze zjawiskiem erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków. Dlatego ostatni raport OECD podkreśla obowiązek wprowadzenia odpowiednich mechanizmów umożliwiających wdrożenie rekomendacji OECD przedstawionych w ramach projektu BEPS. Brak takich mechanizmów może doprowadzić do sytuacji odwrotnej niż zamierzona i zamiast wzmocnienia obecnego systemu podatkowego skutkować powiększeniem luki między opracowanymi rozwiązaniami a obowiązującymi przepisami i modelami.

Celem działań OECD jest stworzenie wielostronnego instrumentu, którego zamierzeniem jest jednoczesna renegocjacja tysięcy dwustronnych umów podatkowych. Takie multilateralne porozumienie funkcjonowałyby obok dotychczasowych umów. Przygotowany dokument ma zawierać szereg postanowień, dzięki którym możliwe byłoby zastosowanie go do wszystkich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Raport OECD analizuje również problemy wynikające z wdrożenia takiego instrumenty oraz jego wpływ na międzynarodowe podatki, prawo i politykę.