Unia Europejska w dniu 15 grudnia 2022 r. przyjęła dyrektywę Rady (UE) 2022/2523 w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii – dalej dyrektywa 2022/2523. Przyjęta dyrektywa zobowiązuje Polskę, aby włączyła się, od 1 stycznia 2024 r. do systemu globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw. Opisywana dyrektywa stanowi unijne wdrożenie filaru II międzynarodowej reformy podatkowej, który został zatwierdzony 14.12.2021 r.
W dniu 25 kwietnia 2024 r, Ministerstwo Finansów opublikowało projekt ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych.
Co to jest globalny podatek wyrównawczy?
Globalny podatek wyrównawczy (IIR) zobowiązuje do zapłacenia właściwego podatku wyrównawczego, przez jednostkę dominującą. System tzw. globalnego podatku minimalnego (zasad GloBE). Jest rozwiązaniem, które przyjmuje, że największe przedsiębiorstwa międzynarodowe będą podlegały w każdym roku sprawdzeniu, czy spełniają wymóg minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania: 15%. O ile efektywny poziom opodatkowania dochodu dla danej grupy międzynarodowej, w określonej jurysdykcji, wyniesie poniżej 15% (tzw. efektywna stawka 15%), to taka grupa będzie zobowiązana do uiszczenia odpowiedniego podatku wyrównawczego (ang. top-up tax).
Rodzaje globalnego podatku wyrównawczego:
Wprowadzany projektem ustawy do polskiego prawa podatkowego system globalnego podatku minimalnego ma zostać oparty o trzy rodzaje podatku wyrównawczego:
- globalny podatek wyrównawczy – w dyrektywie jako zasada włączenia dochodu do opodatkowania (IIR),
- krajowy podatek wyrównawczy – zależnie do kontekstu także z przymiotem „kwalifikowany” (QDMTT),
- podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków – w dyrektywie jako zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR).
Konstrukcja podatku od niedostatecznie opodatkowanych zysków:
Dyrektywa przyjmuje formułę różnych zasad poboru podatku wyrównawczego i ujmuje system zasad jako jeden system podatku. Nie definiuje ona „osobnych” podatków tak jak to przyjęto w projekcie – jednakże ta różnica nie powinna mieć istotnego przełożenia praktycznego. Wprowadzony system jest analogiczny do funkcjonującego w wielu państwach, w tym w Polsce, reżimu opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC). QDMTT rozpoznaje podobny sposób do IIR, jednakże z tą istotną różnicą, iż prawo do poboru podatku wyrównawczego pozostaje w jurysdykcji, w której znajdują się nisko opodatkowane jednostki wchodzące w skład grupy, zatem najczęściej, zostanie on zapłacony w Państwie, gdzie ulokowany został nisko opodatkowany dochód (a niekoniecznie tam, gdzie jest jednostka dominująca). Zgodnie ze standardami OECD, IIR i QDMTT dyrektywa została rozszerzona na duże grupy krajowe, czyli grupy jednostek operujące na terenie wyłącznie jednego państwa członkowskiego. Natomiast UTPR nakłada obowiązek zapłacenia podatku wyrównawczego od jednostki dominującej, na jednostki z grupy znajdujące się w danej jurysdykcji, w sytuacji, gdy ta jednostka dominująca działa w innej jurysdykcji, w której nie ma IIR.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego:
Projekt ustawy wprowadza rozdział 1b, w którym ustawodawca przewidział wprowadzenie nowej instytucji prawnej jak opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Zainteresowany może złożyć wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa dotyczących opodatkowania wyrównawczego. Wniosek jest składany do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Wniosek o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego może dotyczyć zdarzeń przyszłych, w tym w szczególności czynności planowanych lub rozpoczętych i niezakończonych.
Zainteresowany jest obowiązany do złożenia oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, że elementy zdarzenia przyszłego objęte wnioskiem o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego. W razie złożenia fałszywego oświadczenia wydana opinia nie wywołuje skutków prawnych.
Odmawia się, w drodze postanowienia, wydania opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego w zakresie tych elementów zdarzenia przyszłego, które; w dniu złożenia wniosku o opinię są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej, albo gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego, uzgodniona w porozumieniu podatkowym, porozumieniu inwestycyjnym, albo gdy są już objęte opinią w sprawie opodatkowania wyrównawczego, która nie utraciła ważności.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej może zwrócić się o wyjaśnienie wątpliwości co do treści wniosku o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego lub zorganizować spotkanie uzgodnieniowe w celu wyjaśnienia tych wątpliwości. Ze spotkania uzgodnieniowego sporządza się protokół. Przebieg spotkania uzgodnieniowego może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego oraz jej zmiana są ważne przez okres 5 lat od dnia ich wydania.
Wniosek o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego podlega opłacie wstępnej i opłacie głównej. Wysokość opłaty wstępnej wynosi 25 000 zł. Opłata wstępna jest wnoszona na rachunek Krajowej Informacji Skarbowej w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wysokość opłaty głównej nie może przekroczyć 75 000 zł.
Opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego wydawana jest bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wniesienia opłaty głównej.
Zastosowanie się do ważnej opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego, która następnie została zmieniona lub która nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem opinii, jeżeli; zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do opinii, która uległa zmianie, lub opinii nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada zdarzenie przyszłe będące przedmiotem opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo po doręczeniu opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego.